پرواززدگی یا جت لگ (Jet lag)
یک وضعیت فیزیولوژیک است که از تغییرات ریتم شبانهروزی بدن انسان اتفاق میافتد و ناشی از مسافرتهای طولانی (از شرق به غرب یا برعکس) است که در آن تنظیم خواب فرد به علت اختلاف ساعت مبدأ با مقصد پرواز به هم میریزد. به صورت ساده اگر پروازی طولانی مدت به غرب یا شرق دنیا داشته باشیم با توجه به اختلاف زمانی که با کشور مقصد داریم ممکن است عوارضي برای يك ورزشکار و یا يك فرد عادی به وجود آورد، بهم خوردن نظم بدن، بدخلقی، بیخوابی، خستگی، خشکی چشم، سردرد، اختلال روده و بی قراری از عوارض پرواز زدگی است. اين مشكلات براي افرادي كه فقط قصد تفريح دارند باورزشكاراني كه براي مسابقات اعزام ميشوند يكسان نمي باشد نكته قابل تامل در اين رابطه شرايط ورزشكاراني است كه درارتباط باكاهش وزن قرار دارند مانند ورزش تكواندو بسيار دشوارتر و حادتراز افراد عادي و ورزشكاراني كه با كاهش وزن در ارتباط نمي باشند .
مسابقات قهرمانی جهان 2019 در منچستردر حالي برگزار شد كه اختلاف ساعت انگلیس با تهران تقریبا 3:30 ساعت است؛ روش صحیح این گونه است که به ازای هر یک ساعت اختلاف با کشور مقصد میبایست یک شبانه روز به افراد عادي فرصت دهیم که به حالت طبیعی بازگردند اما یک ورزشکار باید با شرایط آرمانی وارد زمین مبارزه شود.
بیوریتم (Bioritm)
بیوریتم تغییراتی است که در سیستم بدن ایجاد میشود و میتواند انرژی فیزیکی، حالات روحی و وضعیت احساسات حتی توان فکری، قدرت یادگیری و حس ششم یک فرد را به شکل دورهای کم یا زیاد کند.
بیوریتم سیکلهای مختلفی از جمله فیزیکی، احساسی و ادراکی دارد که در ادامه در خصوص سیکل فیزیکی مواردی را مطرح میکنم و اشارهای کوچک نیز به سیکل ادراکی در خصوص تیمملی برای حضور در مسابقات قهرمانی جهان منچستر و همینطور مسابقات گرندپری رم خواهیم داشت.
ورزشکاران ما در این رقابتها تحت الشعاع این قضیه قرار گرفتند که از نظر علمی ما در ادامه به آن اشاره میکنیم.
در بحث بیوریتم در خصوص فلسفه این موضوع در کائنات و ادیان مختلف به مواردی اشاره شده و این بحث در آیه 80 سوره مومنون، آیه 5 سوره جاثیه، آیه 19 سوره انشقاق و آیه 4 سوره تین نیز آمده است.
با توجه به اینکه استاد عسکری مربی بسیار فهیمی است و کادر روانشناسی بسیار خوبی در کنار تیمشان حضور دارد بدون شک به این نکته توجه شده که بیوریتم ورزشکاران را تنظیم نمایند تا در منچستر در بالاترین جایگاه زمانی و مکانی خود قرار بگیرند و بالاترين راندمان را داشته باشند.
با نگاهی کوتاه به بحث پرواز زدگی و تغییرات سیستم بدن اگر بخواهم این موضوع را در خصوص آرمين هادیپور كه بي شك يكي از بهترين هاي جهان مي باشد مثال بزنم باید گفت؛ آرمین با کاهش وزنی نزدیک به 5 تا 6 کیلوگرم برای مبارزه در وزن 54- کیلوگرم نیاز داشت تا با توجه به 3:30 ساعت اختلاف زمانی، 4 روز زودتر در منچستر حضور داشته باشد.
همچنین با توجه به قطع کربوهیدرات برای کم کردن وزن، گلوکز رسانی به مغز کاهش پیدا میکند و اگر قرار بود آرمین در زمان از پیش تعیین شده به منچستر برسد و وزنکشی خود را مثل باقی افراد دیگر در زمان مشخص شده انجام دهد بارگیری کربوهیدرات خود را شروع میکرد و میتوانست ریکاوری خوبی داشته باشد. در خصوص سیکل فیزیکی بیوریتم نیز میتوانست راندمان بالاتری داشته باشد چراکه آرمین ثابت کرده هرجا در وزن 54- کیلوگرم حضور داشته مدال طلا گرفته و موفق شده رقبای خود را پشت سر بگذارد. بازیکنی که در وزن 58- کیلوگرم رنک 4 قرار دارد طبیعتا مبارزه در وزن 54- کیلوگرم برایش راحت تر است.
نتیجه دیر صادرشدن ویزا، وزنکشی آرمین در صبح روز مسابقه، عدم ریکاوری و نبود زمان مناسب برای بازگردان توان را در نتایج و کسب امتیاز مشاهده میکنیم. هادیپور به مرور که به مبارزات پایانی نزدیک میشود از نظر انرژی بدنی تحلیل میرود و بحث جت لگ و بیوریتم بدنی مزید بر علت میشود و راندمان کاری او را کاهش میدهد.
این بحث تنها شامل ورزشکار نمیشود و در کادرفنی، پزشکی، مدیریتی و سرپرستی نیز تاثیرگذار است؛ همه کسانی که در روز مسابقات باید شرایط ایده آل برای آنها به وجود بیاید تا بتوانند تیم را راهنمایی کنند.
ممکن است این شائبه به وجود آید که تعدادی از ورزشکاران ما به موقع اعزام شدند و بحث جت لگ و نقش آن را میتوان منتفی بدانیم اما عوارضی که در ارتباط با بیورتیم به وجود میآید و اتحاد و همدلی تیم میتواند بسیار تاثیرگذار باشد.
ورزشکاری که برای اولین بار در مسابقات جهانی حضور پیدا میکند؛ نفراتی که به صورت ناقص راهی مسابقات شدند و تعدادی دیگر که در ایران ماندهاند قطعا شرایط بحرانی را به وجود میآورد که راندمان کار میتواند تاثیرگذار باشد.
تاثیرگذاری زیاد و پایین آمدن بیورتیم و بحث جت لگ ورزشکاران را کاملا در مسابقات گرندپری رم مشاهده کردیم؛
میرهاشم حسینی با توجه به عدم صدور ویزایش برای حضور در مسابقات جهانی شرایط روحی و روانی مناسبی نداشت اما توانست ریکاوری خوبی داشته باشد و یکی از بهترین و زیباترین مبارزاتش را به منصه ظهور بگذارد. راهنمایی و گوشزدهای استاد عسکری نیز بسیار مناسب و تاثیر به سزایی داشت.
ممکن است این شائبه به وجود آید با توجه به جت لگ و بیوریتم آرمین بخاطر کاهش وزنی که داشت بهتر بود به مسابقات گرندپری اعزام نشود اما در آخرین مقالات اثبات شده است که اگر این اعزام صورت نمیگرفت، آرمین برای بازگشت به مسابقات نیاز به زمان بیشتری داشت. به نظر من رفتار بسیار حرفهای و منطقی در این خصوص رخ داد و مطمئن هستم آرمین میتواند امتیازات را به دست آورد و اگر به المپیک برسد یکی از امیدهای مدال طلای ایران خواهد بود.
دكترسیدنعمت خلیفه
دکترای تربیت بدنی و علوم ورزشی و عضو هيات علمي دانشگاه